۹۰ درصد دام سبک خراسان شمالی در دامداری‌های سنتی پرورش می‌یابد؛ نیاز مبرم به تحول صنعتی

تصویری از یک گله دام سبک در طبیعت:

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی از تسلط بی‌سابقه روش‌های سنتی بر صنعت پرورش دام سبک در این استان خبر داد. بر اساس اعلام این مقام مسئول، حدود ۹۰ درصد از ۲.۲ میلیون رأس دام سبک موجود در خراسان شمالی، شامل گوسفند و بز، همچنان به شیوه سنتی، روستایی و عشایری نگهداری می‌شوند. این آمار در حالی منتشر شده که استان خراسان شمالی با این حجم از دام، جایگاه دهم کشوری را در پرورش دام سبک به خود اختصاص داده و پتانسیل اقتصادی عظیمی را در دل خود جای داده است، اما عدم بهره‌برداری کامل از آن به دلیل نبود زیرساخت‌های صنعتی مشهود است.

تسلط سنت بر پرورش دام سبک خراسان شمالی: چالش‌ها و فرصت‌ها

روش‌های سنتی پرورش دام، اگرچه ریشه در تاریخ و فرهنگ منطقه دارد، اما در دنیای امروز با چالش‌های بسیاری روبرو است. معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی با اشاره به اینکه تنها ۱۰ درصد دام سبک استان در واحدهای صنعتی و نیمه صنعتی پرورش می‌یابند، عمق این وابستگی به روش‌های قدیمی را نشان داد. این در حالی است که در بخش دام سنگین، وضعیت اندکی بهتر بوده و حدود ۲۰ درصد از ۸۸ واحد گاو شیری و ۷۱ واحد گوساله پروار صنعتی، به روش‌های نوین فعالیت می‌کنند.

تفاوت‌های کلیدی بین پرورش سنتی و صنعتی دام سبک:

مدیریت تغذیه: در روش صنعتی، تغذیه دام بر اساس فرمول‌های علمی و نیازهای تغذیه‌ای دقیق صورت می‌گیرد که منجر به رشد سریع‌تر و تولید گوشت با کیفیت‌تر می‌شود. در مقابل، دام‌های سنتی بیشتر از مراتع و علوفه موجود استفاده می‌کنند.

بهداشت و کنترل بیماری: واحدهای صنعتی از پروتکل‌های بهداشتی سخت‌گیرانه‌تری پیروی می‌کنند که شیوع بیماری‌ها را کاهش می‌دهد.

بهره‌وری: واحدهای صنعتی معمولاً به دلیل مدیریت بهتر نژاد، تولید مثل و کاهش تلفات، بهره‌وری بالاتری دارند.

این شکاف گسترده میان روش‌های سنتی و صنعتی در بخش دام سبک خراسان شمالی، لزوم سرمایه‌گذاری و تغییر رویکرد را بیش از پیش نمایان می‌سازد.

خام‌فروشی و عدم توسعه صنایع تبدیلی: زخمی بر پیکر اقتصاد دام سبک

معضل اصلی در بخش دام سبک خراسان شمالی نه تنها به شیوه‌های پرورش، بلکه به نبود یا ضعف صنایع تبدیلی و تکمیلی نیز بازمی‌گردد. مهدی شکاری تصریح کرد که عمده محصول این استان در بخش دام سبک، گوشت قرمز است، اما متاسفانه زنجیره ارزش آن تکمیل نمی‌شود. استان روزانه قادر به تولید و خروج ۱۶۰۰ تا ۱۷۰۰ رأس دام از استان است، در حالی که نیاز روزانه خود استان تنها ۲۵۰ تا ۳۰۰ رأس است. این مازاد تولید که به صورت دام زنده یا گوشت خام از استان خارج می‌شود، مزیت اقتصادی چندانی برای منطقه به همراه ندارد و بیشتر به نفع واسطه‌ها و سایر استان‌هاست.

وضعیت کشتارگاه‌ها نیز گواه این ادعاست؛ از هشت کشتارگاه موجود در خراسان شمالی، تنها دو واحد صنعتی بوده و مابقی به صورت سنتی و نیمه‌صنعتی فعالیت می‌کنند که نشان‌دهنده عقب‌ماندگی در فرآوری اولیه نیز هست. توسعه صنایع تبدیلی می‌تواند ارزش افزوده بالایی برای تولیدات دام سبک خراسان شمالی ایجاد کند، از تولید فرآورده‌های گوشتی متنوع و بسته‌بندی گرفته تا بهره‌برداری از پوست و پشم دام.

افق‌های روشن برای دام سبک خراسان شمالی: فرصت سرمایه‌گذاری در پالایشگاه دام

با وجود چالش‌های موجود، سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گام‌هایی را برای رونق این بخش برداشته است. در همین راستا، مجوز بی‌نام ساخت یک پالایشگاه دام در شهرستان شیروان صادر شده است که یک فرصت طلایی برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی محسوب می‌شود. یک "پالایشگاه دام" فراتر از یک کشتارگاه ساده عمل کرده و تمامی اجزای دام را به محصولات با ارزش تبدیل می‌کند، از جمله:

فرآورده‌های گوشتی متنوع: سوسیس، کالباس، همبرگر و…

ژلاتین و کلاژن: از استخوان و پوست دام برای صنایع غذایی، دارویی و آرایشی

علوفه دامی و کود: از ضایعات غیرقابل مصرف

محصولات دارویی و بهداشتی: از غدد و اعضای داخلی دام

صنایع چرم و پشم: فرآوری پوست و پشم برای تولید البسه، کفش و سایر منسوجات

این طرح می‌تواند نه تنها به جلوگیری از خام‌فروشی کمک کند، بلکه با ایجاد شغل و افزایش ارزش افزوده، اقتصاد منطقه را متحول سازد و جایگاه دام سبک خراسان شمالی را در بازار ملی و حتی بین‌المللی ارتقا بخشد. تحول در شیوه‌های پرورش و سرمایه‌گذاری در صنایع تبدیلی، کلید توسعه پایدار و بهره‌برداری کامل از پتانسیل‌های غنی دامپروری در این استان است.

پایگاه خبری فرادید