مهرداد بهار؛ زندگی و میراث یک اسطوره‌شناس برجسته ایران

پنجمین «بهار»، متولد مهر بود

مهرداد بهار، پنجمین فرزند ملک‌الشعرا، در دهم مهر ۱۳۰۸ در خانواده‌ای ادیب و فعال سیاسی چشم به جهان گشود. از همان کودکی زیر سایه نام پدر، سرشار از شور خواندن و نوشتن بود و قصه‌های کهن ایران را با شوق می‌شنید. این شروع مسیرِ آشنایی او با فرهنگ و زبان پارسی بود که تا پایان عمر ادامه یافت.

پنجمین «بهار»، متولد مهر بود
پنجمین «بهار»، متولد مهر بود

از کلاس چهارم تا کمپین‌های دانشجویی

مسیر تحصیل مهرداد بهار در دبیرستان‌های جمشید جم، فیروز بهرام و البرز، با یک مهمان بی‌موقع همراه شد: تکرار نمرهٔ مردودی در کلاس چهارم. آن‌زمان پدرش وزیر معارف بود؛ اما به جای تسهیل، بازرسی‌‌ای فرستاد تا عدالت آموزشی رعایت شود. بعدها در دانشگاه تهران رشته زبان و ادبیات فارسی خواند، اما فعالیت در حرکت ملی شدن صنعت نفت و پیوستن به حزب توده، بارها او را به زندان کشاند. درس و سیاست در هم آمیخت تا مهرداد بهار تبدیل به صدای جوانانی شود که خواهان تغییر و پایبند فرهنگ بودند.

پژوهش‌های زبان‌شناسی و اسطوره‌شناسی

پس از اخراج و بازگشت دوباره به دانشگاه و گرفتن لیسانس در ۱۳۳۶، به لندن رفت و در مدرسه زبان‌های شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن فوق لیسانس گرفت. سپس به ایران بازگشت و رساله دکتری‌اش را در زمینه زبان و ادبیات ایران باستان دفاع کرد. مهرداد بهار با تسلط بر اوستایی و پهلوی، بنیاد پژوهشکده زبان‌های میانه را در فرهنگستان زبان و ادب ایران نهاد و بیش از ۳۰ عنوان کتاب مهم منتشر کرد:

  • واژه‌نامه بندهش، اساطیر ایران و جستاری چند در فرهنگ ایران
  • ادیان آسیایی و از اسطوره تا تاریخ

تألیف این آثار موجب شد پژوهش اسطوره‌شناسی در ایران رنگ و بوی نوین به خود بگیرد.

میراث ماندگار و آینده مطالعات ایرانی

مهرداد بهار نه‌تنها پژوهشگر زبان که معلم و نمادی از پایداری علمی در برابر فشارهای سیاسی بود. شاگردانش امروز در مراکز دانشگاهی و مؤسسات فرهنگی به تداوم کار او خدمت می‌کنند. برای نگه‌داشتن شعله تحقیق در اسطوره و زبان ایران، پیشنهاد می‌شود:

  1. راه‌اندازی دوره‌های آنلاین بازخوانی متون کهن ایران با تدریس مستقیم شاگردان بهار
  2. دیجیتال‌سازی و انتشار آزاد آرشیو دست‌نویس‌ها و مکاتبات علمی او

با این گام‌ها، نام مهرداد بهار به‌عنوان نقطه تلاقی علم و فرهنگ ایران در قرن جاری نیز زنده خواهد ماند.


برای آشنایی بیشتر با اسطوره‌شناسی ایرانی و بررسی تأثیر اندیشه‌های مهرداد بهار، می‌توانید به مجله‌های تخصصی ادبیات باستان و زبان‌شناسی مراجعه کنید یا در آرشیو بنیاد فرهنگ ایران به نسخه‌های قدیمی‌تر آثار او دسترسی یابید.

مجله خبری فرادید

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *